SİVAS’TA BİR HANIM EVLİYA: FAZİLE HANIM

                    Harabat ehlini hor görme Şakir

                    Define gizleyen viraneler var.        İbrahim Hakkı Hz

Fazile Teyzem, Sivas- Gürün ilçesinde 1934 yılında doğmuş, genç yaşta iki çocuğuyla dul kalmış bir hanımdı. Çocuklarını rahat yetiştirmek, üvey baba baskısı yaşatmamak için tekrar evlenmemiş, evinin hem erkeği hem kadını olarak yaşamayı yeğlemişti. İki çocuğu ve kayınvalidesi ile birlikte bir oda bir mutfak olan küçük evinde sabır ve kanaatle çilekeş bir hayat sürerdi. Kocası Kurt Ahmet’in genç yaşta aniden zatürreden vefatından sonra evdeki inek, koyun ve tavuklara bakarak, bahçesinden gelen kayısı, elma, salatalık, fasulya, domates…vs ile geçinir, kanaatle yaşar, şükür ile bereketi artırırdı.

Teyzem, Sivaslı İhramcızade İsmail Efendinin Darende’deki halifelerinden Hulusi Efendi’ye intisablı idi. Zikir derslerini muntazam yapar, elinden tesbih ve dilinden zikir eksik olmazdı. Her sözünde hayır dua, zikir ve nasihat vardı. İhvan hanımlarla toplanır, birlikte Kuran okur, dua eder Hatm-i Hacegan yaparlardı. Sık sık Darende’ye dergahı ziyarete giderdi.

Hayatındaki yokluktan asla şikayet etmez, her haline bazen tatlı bazen hüzünlü bir tebessümle ‘Şükür olsun eyiyiz elhamdülillah’ derdi. Fakirlikten bahsedildiğinde yoksul olmaları ve ihtiyaçları olmasına rağmen yine büyük bir tevekkülle ‘Hamdolsun her şeyimiz var, yiyecek ekmeğimiz, giyecek göyneğimiz, oturacak evimiz var. Biz niye fakır olah. Şeytan fakır, onun imanı yok, ameli yok’ der ve her haline şükrederdi.

Fazile Hanım’ın büyük oğlu Hamit Ağabey, (İsmi Hamid-i Veli Somuncu Baba’dan dolayı Şeyh Hamid olarak söylenirdi)  ekonomik sıkıntılardan dolayı 15 yaşında Almanya’ya çalışmaya gitmişti. Önce birkaç senelik bir çalışma için gidilen acı gurbet; 40 yıllık acı vatan olmuştu. Her sene izne geldiğinde sevinç gözyaşları, dönüşte ise yürek sızısı ile hasret gözyaşları dökülürdü.

Fazile Hanım, vefatına kadar küçük oğlu Yüksel Ağabeyle beraber kaldı. Gelinleri olan Hamid Ağabey’in eşi Hülya Abla ve Yüksel Ağabey’in eşi Gülay Yengeyle anne kız gibi saygı ve sevgi içinde yaşadı.

O’nun bir Evliya, Allah dostu, Hakk aşığı, irfan ehli arife bir hanım..vs olduğu konusunda benim ve yakın tanıdıklarının hüsn-ü şahadetlerimiz olduğu gibi, tanıyan hemen her kesin ortak kanaati de bu yöndedir. Rabbim ahirette onu, çok sevdiği Resullullah efendimiz ve salihler, sadıklar, evliyalarla beraber hasreder inşaallah

Teyzem’in Yanında İki Yıl

Teyzemi küçük yaşlarımdan beri çok severdim. Ama evi bize uzak bir mahallede olduğu için haftada ya da ayda bir ancak görürdüm. Esas onu tanımam ve sevmem lise yıllarında yanında kalmaya başlamamla oldu. 1976 yılında; Hamid ağabey Almanya’da çalışıyor, küçüğü Yüksel Ağabey ise askere gidiyordu. Teyzem yalnız kalmamak için yanına bir can yoldaşı akraba arıyordu. Ben de zaten onunla beraber kalmak için adeta can atıyordum. Babam ve annemin onayıyla Yüksel Ağabeyin askerliği bitene kadar Fazile Teyzem’de kalmama karar verildi. Benim sevincime diyecek yoktu, Teyzem de memnun olmuş, tebessüm ederken gözlerinin içi gülmüştü.

Artık iki yıl teyzemin yanında kalacak, onun güzel sohbetinden ve muhabbetinden istifade edecektim.  Hayatımda hep gönlümün gösterdiği yere doğru gittim. Aslında bizim evin imkânları ve rahatı daha iyiydi. İki katlı evimizde o zamanlar lüks bir ihtiyaç olan elektrik ve TV vardı. Geniş bir bahçemiz ve bahçede her türden meyve ağacımız vardı. Babam Lokantacı olduğu için yemekler daha çeşitli idi.

Teyzemin evi ise, Gübün denilen, Çayboyu mahallesinde, Taşlık sokağında, nisbeten daha yoksul bir yerde, liseye uzak, bahçesi olmayan, küçük iki oda ve mutfaktan ibaret bir evdi. Gübün’de o yıllarda henüz elektrik gelmediği için gaz lambası ışığında okumak ve ders çalışmak zorunda idim. Okula giderken havalar nisbeten sıcaksa 4-5 km yolu bazen yürüyerek, bazen Yüksel ağabeyin bisikleti ile, soğuk havalarda da dolmuş dediğimiz minibüsle gidecektim. Daha zor ve meşakkatli bir dönemin beni beklediğini biliyordum. Ama olsun! Teyzemin gönülden sevgisi, irfan ve hikmetli halleri beni cezbediyordu.

Yakından tanıdıkça Fazile Teyzemin irfanı, Kuran ve Resulullah sevgisi, ibadetlere düşkünlüğü, her yaptığı işi ibadet şuuru ile yapması, her canlıya özellikle zayıf ve mazlumlara olan sevgisi…vs  beni kendine daha çok hayran bırakıyordu. O yaratılmış her şeye dosttu. Kuşlarla, tavuklarla, koyunlarla ..konuşur, adeta onların dertlerini dinlerdi. ‘Canıım, garnın mı acıhtı, susadın mı, seni yaradana gurbanım ‘ derdi. Dalı kırılan bir ağacın, fidanın acısını hisseder, onunla beraber üzülürdü.

Fazile Teyzemin Bir Günü

Teyzem; güne seher vakti başlar, Kuran okuyup, zikir derslerini yaptıktan sonra eğer yanında bir arkadaşı varsa sabah namazı için camiye gitmeye can atardı. Yıllardır Teyzemden başka bir hanımın bu kadar iştiyakla sabah namazına camiye gittiğini ne gördüm ne de duydum.

Okulum olmadığı zamanlar beni uyandırır, sevgiyle ve tatlı bir şekilde ‘Canım, güzelim haydi namaza gidek’ derdi. Sabah namazı sonrası teyzem, hanımlar mahfilinden erken çıkar, camii cemaatinin dikkatini çekmeden eve dönerdi. Bende onun peşinden koşar, onunla beraber yürümeye çalışırdım. Özellikle yol üzerindeki Mustafa Nuri (Mistoğ Nuri ) amcaların kavaklığından geçerken, serçelerin koro halinde cıvıltılarını dinler ‘Vah canlarım, Allah’ı zikrediyorlar, her canlı kendi lisanıyla zikrediyor, gaflette olan bizik’ derdi.

Sabah namazından sonra kuşluk vaktine kadar pencerenin önünde Kuran okurdu. Hala onun pencerenin önünde, beyaz başörtüsü, nurani siması ile Kuran okuyuşu hafızamdadır.Ufka bakan pencereden Gökpınar’a giden yolu, tepeleri ve güneşin doğuşunu izlerken, pencereden gelen sabah ışığının aydınlattığı nurani simasıyla teyzemin tatlı bir ahenkle okuduğu Kuran sesini, yüreğime işleyen ilahi bir nağme olarak içimde hissederdim. Sanki rüyamda melekler Kuran okuyor, teyzem nurani siması ile gülümsüyor, ben de cennet bahçelerinde geziyorum gibi olurdu.

Sabah namazdan sonra ben uyurken, teyzem işrak namazı sonrası mahalledeki hastaları, yetimleri, yoksulları, yaşlıları ziyarete çıkardı.

Bu ziyaretlerinde eli boş gitmemek için, bahçesinden getirdiği birkaç elma, kayısı, salatalık ve şeker-çay gibi hediyeler olurdu. Hasta ve yetim sevindirmek onun en başta gelen hayat yolu idi. Taşlık Sokağı da tam onun aradığı gibi yoksul, hasta ve yetimlerin çok olduğu, sevap kazanmak için uygun bir yerdi.

Ziyaretlerini kısa sürede bitirip eve geldiğinde kahvaltı hazırlardı. Yemek yapmakla uğraşmak, hazırlanması uzun ve zor yemekler yapmak, teyzem için vakit israfı idi. Yemek için çok uğraşmayı, zaman harcamayı sevmezdi. O’nun zamanı kıymetliydi, yapacak çok işi vardı Kolay ve çabuk pişen yemekleri tercih eder, bu yemeklere de ‘Tembel Aşı’ derdi. Çay, ekmek, peynir ve salata onun için en mükellef sofra sayılırdı. En çok yaptığı yemek, soğan-biber-domatesten oluşan sıcak salata gibi kolay ve pratik hazırlananlardı.

Ama O’nun elinde her yemeğin ayrı bir tadı vardı. Gerçekten O’nunla beraber yediğim peynir-soğan-yufka ekmek dürümünün tadını unutamam. Bir şeyin tadı sadece yenilen şeylerden alınan lezzet değil, hissettiğiniz muhabbet ve ortamla da ilgilidir. Sevmediğiniz, hoşlanmadığınız bir yerde lokmalar boğazınıza dizilir, ama muhabbetle yediğiniz bir lokma ekmek çok değerlidir. Teyzem bulunduğu her ortama sevgi ve muhabbet katmayı çok iyi bilirdi. Ama bu bilgi, teyzemde sonradan öğrenilmiş, okunmuş bir şey değil, Allah vergisi bir haldi.

Kahvaltıdan sonra eve 4-5 km uzaklıktaki Derebağ’da bulunan bahçeye gitmek için hazırlıklar başlardı. Yemek için peynir-yufka ekmek-salata çıkını hazırlanır, bahçeden toplanacak fasulye, salatalık,  kayısı, biber ..vs için telis çuvallar alınır, dönüşte yük taşıması için eğer boşsa komşulardan eşeklerini emanet vermeleri için rica edilirdi. Teyzem olumsuz hiçbir şeye, eksikliğe aldırmaz ‘Vardır bir khayr, hele gidek görek, Rabbim bir golaylıh verir inşaallah’ derdi. Çoğunlukla bahçeye yaya yürüyerek gider ve genellikle yürüyerek dönerdik. Geldiğimizde yorgunluğunu anlatmak için ‘Abov, çoh yoruldum, cırcıvıh oldum, heç halım galmadı’ sözü hala kulaklarımda. Bir çay sohbeti, bir peynir ekmek dürümü, bir elma..vs onun yorgunluğunu alırdı

Bahçede, evde, herhangi bir şey yaparken de yanında bulunanlara bir şeyler öğretir veya bir kitaptan okutup dinlemeye ve dinletmeye çalışırdı. O’nun için her şey okunup ibret alınacak, öğrenilecek bir fırsattı. O günün takvim yaprağındaki güzel bir söz, evliyaların hayatından hikayeler, güzel sözler, Hadisi Şerifler, eskilerden duyduğu sözleri…vs bir vesile ile anlatır, bulunduğu yerdeki konuşmaları güzel  ve ibretli sözlerle doldurmaya çalışırdı. Kur’anı Kerim’deki  kısa sürelerden bir çoğunu bahçede, evde çalışırken teyzemin yanında öğrendim. Birçok Peygamber ve evliya kıssalarını ilk defa teyzemden duydum.

 En hoşlanmadığı şey boş konuşmalar, gıybet ve dedikodu idi. Dedikodu-gıybet yapıldığı zaman kızar, hemen konuyu değiştirir, ‘Bacı garnınız açsa yemek getiriyim, ölü eti yemen’ derdi. Bazen de kendine has yerel şive ile ‘Gov gaybet etmen bacı, haydi bir salavat getirek’ der hemen konuyu kapatırdı.

Kuran-ı Kerim’de gıybet etmenin, ölü kardeşinin etini yemeye benzetildiğini, ne kadar kötü bir şey olduğunu çevresine sık sık anlatırdı.

Akşam olunca, gaz lambası ışığında kitap okumak, komşuları ve akrabaları ziyaret etmek,sohbet etmek. teyzemle beraber hem bir eğlence havasında hem de bir okul havasında geçerdi. O’nun bulunduğu ortamda mutlaka faydalı bir şeyden, Kuran’dan, Hadisten, evliya kıssalarından ibretli hikayelerden bahsedilir, Teyzem bir yolunu bulur sözü alır,sohbetin bir yerinde “Durun hele size bir hikaye anlatayım”  veya “Haydin tövbe istiğfar edek”  derdi.

Evi Adeta Bir Okuldu

Teyzemin evi aynı zamanda bir okul, dershane gibi çalışırdı. Kuran öğrenmek isteyen, kitap okumak veya dini bilgiler öğrenmek isteyen her yaştan herkese kapısı açıktı. Sabahları 8-10 yaşlarında çocuklar koltuk altlarında elif cüzleri ile gelir teyzemden Kuran okumayı öğrenirlerdi. Daha büyük yaşlardaki hanımlar ne zaman müsait olurlarsa gelirlerdi. Hiçbir iş ve bahane teyzemin Kuran öğretmesi için engel olmazdı. Çok yorgun veya hasta olduğu zamanlar “Haydi sen oku da dinleyim, yarın daha çok çalışırız eymi”derdi.

Fazile Teyzem, Gürün- Pınarönü ve Çayboyu mahallesinde hemen her çocuğa Kuran okumayı öğretmeye çalışmıştır. Teyzemin sabır ve sevgi ile okutmaya- öğretmeye çalıştığını bilen aileler ve çocuklar, Kuran öğrenmek için O’nun evine gelirlerdi. Gelen hiçbir öğrenciyi geri çevirmez, gönlünü kırmaz, ufak tefek hediyelerle de gönlünü alırdı.

Resulullah’ı; Sahabeleri ve Evliyaları Çok Severdi

O, Peygamberimiz ve Sahabe efendilerimize aşk derecesinde bağlı idi. Kabe’yi, Mescid-i Nebeviyi, andıkça gözleri yaşarır, ‘Ah bir nasib olsa da gitsem, ziyaret etsem’ diye iç çekerdi. Bilal-i Habeşi ve Veysel Karani en sevdiği sahabelerdi. Onların hayatını anlatan kitapları defalarca okutur, gözyaşları ile dinlerdi. O’nun yanında kitap okurken, sahabe ve evliya kıssalarını dinlerken, onunla beraber aynı o zamanları yaşar gibi hissederdim.

Hacc’a giden ve dönenleri hemen ziyarete gider, onların anlattıklarını gözyaşları ile dinler, ‘Bize de nasip olur inşaallah’ derdi. Hacılardan bazıları  “Anlatmakla olmaz, gidip görmek, yaşamak lazım”  diyen olursa ona da gönül koyar “Ne’edek bacı nasip olmayınca gidemedik, anlatsan da haber versen nolur ki” derdi.

Birçok meşhur evliyayı, Allah dostunu teyzemin hikâyelerinden, bizlere okuttuğu kitaplardan tanıdım. Hakikat yolculuğu uğruna tacı-tahtı terk eden İbrahim Ethem, küçük yaşta ilim yolunda iken annesine verdiği yalan söylememe sözü ile eşkıyaların tevbe etmesine vesile olan Abdulkadir Geylani, Cüneydi Bağdadi, Behlül Dana, Yunus Emre…vs kıssaları teyzemin her vesile ile anlattığı hikayelerdi. Sözün bittiği, insanların boş konuşmaya başladığı yerde Teyzem “Durun hele, size bir hikaye anlatayım” der çevresindeki insanların anlayacakları şekilde bir evliya kıssası, bir ibretli hikaye anlatırdı. Sonunda da ‘Onlar geçti getti, bizim halimiz ne olacak acep’ diye iç çekerek tefekkürle bitirirdi.

Teyzemin Kitapları

Kuran-ı Kerim’ den sonra, en çok okuduğu, okuttuğu kitaplar Peygamberimizin hayatı, Bilali Habeşi’nin ve Veysel Karani’nin hayatını anlatan kitaplardı.

O kitaplar defalarca okunurken hep yeni okunuyormuş gibi dinler, gözlerinden yaşlar damlardı. Muzaffer Ozak Hocaefendi’nin iki ciltlik İrşad kitabı da onun başucu kitabıydı. Anlattığı bir çok kıssa ve hikayeyi oradan öğrenmişti. Okumayı geç yaşta öğrendiği için, yavaş yavaş ve kekeleyerek zorlanarak okurdu. Teyzem bu zorluğu, avantaja çevirir, ‘Haydi gülüm, bana şu kitaptan oku da dinleyim, ben zor okuyorum’ der, hem sizin sesli okumanızı hem de çevrede dinleyenlerinde istifadesini sağlardı.

Üniversite yıllarımda İstanbul’daki kitapçılardan onun sevdiğini bildiğim kitaplardan alır gönderirdim. Yaz tatiline gittiğimde evin bir odasını kütüphane gibi kitaplık yaptığını, isteyen herkese dini kitaplardan okumak için verdiğini gördüm. Adeta tek başına bir vakıf gibi hayr yapmak için çalışıyordu.

Teyzemin Arkadaşları-Ahretlik Kardeşler

Yetimleri arar bulur, onlara ikram eder, bir bahane ile gönlünü alırdı. Mahalledeki birçok yetime hem Kuran okumayı öğretir, hem de onları evde önemli birer misafir olarak kabul eder, elinden geldiğince ikram ederdi. “Resulullah Efendimiz de yetim büyümüş, Allah yetimleri sever, yetimlere ikram edenleri de sever”  derdi.

Teyzem herkesle arkadaş herkese dosttu. Ama daha çok kalbi kırıklarla, mazlumlarla, yetimlerle ilgilenirdi. En iyi dostu gözleri görmeyen Zöhre Bacı idi. ‘Ahiretlik Bacım ‘ dediği Zöhre Bacı’yı, gittiği her yere, sohbete, mevlide, cenazeevi ziyaretine.. vs yanında götürür, bazen Kuran-Kerim okutur, bazen de kaside-ilahi söyletirdi. Hem onun insanlarla kaynaşmasına vesile olur, hem de imkânı oranında ona yardımcı olurdu.

Daha sonra aynı zamanda yeğeni de olan Şaziye-Elif yengemle samimi dost, ‘Ahretlik kardeş’ oldular, Öyle ki birbirine “Kim erken ölürse beni sen yıka” şeklinde birbirlerine vasiyet etmişler. Nitekim Şaziye yengem ondan birkaç ay evvel vefat etti, onun cenazesini teyzem yıkadı. O cenazeyi yıkamayı bir ibadet şuuruyla yapar, dualar eder, o gün kabir hesabını sanki onunla beraber verir gibi endişe ederdi.

Hasta ziyaretlerine çok önem verir, hastaya moral verirken aynı zamanda ölümü ve ahiret hesabını hatırlatır, mutlaka bir tevbe istiğfar ettirirdi. “Hasta olan ölmez, vadesi yeten ölür, amma her zaman ölüme hazır olmak lazım” derdi. Herkese vasiyetinin hazır olmasını, yazıp bir kenarda tutmayı öğütlerdi. “Vasiyetinizi yazmazsanız, ahirette ağzınız kapalı olur, cennet nimetlerinden istifade edemezsiniz” derdi.

Teyzemin Duaları

Duaları içten, samimi, sade ve hikmetli olurdu. En sık duyduğum ‘Allah eyilerle karşılaştırsın, Hızır yoldaşın, Evliyalar gardaşın olsun’ duasıydı. Bu duanın manasındaki derinliği ve güzelliği yıllar sonra hayatımdaki etkilerini görerek idrak edecektim. Tıp fakültesi yıllarında anarşi ve terör olayları içerisinde ateist ve pozitivist bir eğitim sistemi içerisinde olmama rağmen, adeta ateşin içerisinde gül bahçesine düşer gibi Vefa’da her biri güzel ahlak abidesi üniversite öğrencileri ve Fatih’te zamanın en büyük alimleri ve evliyaları ile karşılaşmıştım.

İnanıyorum ki, o genç ve uçarı zamanımda Rahmetli Mehmet Zahid Kotku Hocaefendiyi, Mahmud Esad Coşan Hocaefendiyi ve birçok güzide Allah dostunu tanımamada teyzemin, annemin ve büyüklerimin bu dualarının etkisi var.

Birisine dua edeceği zaman ‘Allah razı olsun, Resulullah Efendimize gomşu olasın ‘ diye dua ederdi. Onun için bu dua ağız alışkanlığı ile yapılan, kolay ve ucuz bir dua değildi. Bir alimin, kendisine iyilik yapan zalim veya fasık birisine ‘Allah razı olsun’ diye dua etmemek için “Evladım ahırdaki ineği verin de götürsün, Allah razı olsun desem fazla olacak” dediğini anlatırdı.

Yemek duası da kısa ve içtendi. Hamd ve şükürden sonra ‘Ya Rabbi az verip gezdirme, çok verip azdırma. Son nefeste imansız sızdırma ‘ diye dua ederdi. Bu kısa dua, adeta onun hayatının özeti gibi idi. Tevekkül ve kanaatle yaşamanın, son nefeste iman ile ölmenin özlendiği bir hayattı O’nunkisi…

Teyzemle Birlikte Hacc

Teyzem; Allah dostu ve Resulullah aşığı bir hanımdı. Yıllarca Hacc’a gitmek için can attı, lakin maddi durumu müsait olmadı. 1993 yılında Hamid ve Yüksel ağabeyin yardımı ile bizim aileden 8-9 kişi birlikte Hacca gittik. Ne büyük lutuf ve ne güzel bir yolculukmuş şimdi daha iyi anlıyorum. Teyzemden başka, annem, büyükanne dediğim Hatış Teyzem, Şaziye Yengem, Hamid ağabey, Eşim, Kayınpederim, kayınvalidem ve ben. Oldukça meşakkatli, sorumluluk gerektiren, yaşlılarla tek tek ilgilenmemizi gerektiren zor bir Hacc ibadetiydi. Ama bu yolculuk benim için çok feyizli ve bereketli oldu.

Teyzem Mekke ve Medine’de adeta cezbeye kapılmış gibi dolaşıyordu. Aşk ve vecd içerisinde bir Hakk aşığı ile beraber her ibadetin tadı ve anlamı çok farklı oluyor. Teyzem için Resulullah efendimiz ve sahabelerin yaşadığı yerlerde bulunmak, onlarla adeta aynı havayı solumak.. Kabede ve Mescidi Nebevi de namaz kılmak onun hayallerinin gerçekleşmesi, dualarının kabul olması demekti. Yemeyi, içmeyi unutmuş, bıraksak mescide yatıp kalkacak hale gelmişti. Bu yüzden Hamid ağabey ile zaman zaman tartışıyorlardı. “Anacığım, nolur Mescide bizimle beraber gidip gel. Yoksa kaybolursun, seni bulamam’ diye ısrarla yalvarıyordu. Neyse ki kaybolmadan, gönlü kırılmadan Hacc ibadetini yapıp döndük.

Son Günleri

FazileTeyzem, 1997 yılında akciğer kanserinden tedavi görüyordu. İşte o günlerden birinde son anında vakit namazını yattığı yerden güçlükle eda ettikten sonra, elleri yana düşmüş. Gülerek, zikrederek son nefesini vermiş. Allah rahmet eylesin, çok sevdiği Resulullah efendimize komşu eylesin.

*Selahattin Semiz

Afiyet Hastanesi Başhekimi